ภาวนา แปลว่า การเจริญ การอบรม การทำให้มีให้เป็นขึ้น หมายถึง การทำจิตใจให้สงบและทำปัญญาให้เกิดขึ้น ด้วยการฝึกฝนอบรมจิตไปตามแบบที่ท่านกำหนดไว้ ซึ่งเรียกชื่อไปต่างๆ เช่น การบำเพ็ญกรรมฐาน การทำสมาธิ การเจริญภาวนา การเจริญจิตภาวนา

ภาวนา ในทางปฏิบัติท่านแบ่งไว้ 2 แบบใหญ่ๆ คือ
1.สมถะภาวนา การอบรมจิตใจให้สงบ ซึ่งได้แก่สมถกรรมฐานนั่นเอง เรียกว่า จิตภาวนา ก็ได้
2.วิปัสสนาภาวนา การอบรมปัญญาให้เกิด ซึ่งได้แก่วิปัสสนากรรมฐานนั่นเอง เรียกว่า ปัญญาภาวนา ก็ได้ ภาวนา เป็นบุญอย่างหนึ่ง เรียกว่า ภาวนามัย คือบุญที่เกิดจากการภาวนา
– จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

เมืองไทยเมืองพุทธอย่างบ้านเรานั้น การอบรมสมถะภาวนาและวิปัสสนาภาวนามีอยู่หลายแห่งที่ล้วนแล้วแต่น่าสนใจและมีคุณค่าอเนกอนันต์ แต่จะขอยกตัวอย่างสัก 1 แห่งซึ่งค่อนข้างอยู่ในกระแสเป็นที่รู้จักของคนหนุ่มคนสาวในยุคนี้ คือ “โกเอ็นก้า”

ท่านสัตยา นารายัน โกเอ็นก้า – Satya Narayan Goenka เป็นวิปัสสนาจารย์ฆราวาสผู้เผยแผ่การปฏิบัติวิปัสสนาให้เป็นที่รู้จักกว้างขวางในระดับนานาชาติ ท่านคือปราชญ์ชาวอินเดียผู้ปวารณาตนเผยแพร่หลักปฎิบัติวิปัสสนาภาวนาตั้งแต่วัย 31 ปี หลังจากร่ำเรียนธรรมะมาจากท่านอาจารย์อูบาขิ่นผู้เป็นกูรูทางวิปัสสนาชาวพม่า ต่อมาท่านโกเอนก้าได้ก่อตั้งสถาบันวิปัสสนานานาชาติ “ธรรมคีรี” ขึ้นที่เมืองอิกัตปุรี ใกล้ๆ กับเมืองบอมเบย์ ประเทศอินเดีย เมื่อปี พ.ศ.2517 และในระยะเวลาไม่นานท่านได้เดินทางสู่นานาประเทศเพื่อเผยแผ่วิปัสสนา ทั้งในซีกโลกตะวันตก และตะวันออกกว่า 400 หลักสูตร กระทั่งเป็นที่ยอมรับและศรัทธาไปทั่วโลก

เพราะเหตุว่าท่านโกเอนก้าได้เน้นย้ำเสมอว่า ความทุกข์เป็นสิ่งมนุษยชาติล้วนต้องแบกรับโดยไม่มีชนชั้นวรรณะศาสนาใดๆเป็นข้อยกเว้น ดังนั้นหนทางแห่งการดับทุกข์จึงเป็นสิ่งสากลที่ทุกชีวิตล้วนแสวงหา ท่านสัตยา นารายัน โกเอ็นก้า   ถึงแก่กรรมอย่างสงบเมื่อคืนวันที่ 29 กันยายน 2556 ด้วยวัย 90 ปี

How…?

ท่านอาจารย์โกเอ็นก้าได้สอน หลักการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนากรรมฐานอันเป็นสิ่งที่ค้นพบโดยองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ากว่า 2,500 ปีมาแล้ว

โกเอ็นก้า ศูนย์ธรรมกมลา จังหวัดปราจีนบุรี คือศูนย์ปฎิบัติธรรมซึ่งอยู่ในเครือของมูลนิธิส่งเสริมวิปัสสนากรรมฐานในพระสังฆราชูปถัมภ์ โดยส่วนใหญ่แล้วใช้เวลาราว 10 วัน (ตื่น 04.50 เข้านอน 21.00น.) ของแต่ละการอบรม โดย 3 วันแรกจะเป็นการปฏิบัติอานาปานสติ ที่ไม่มีการบริกรรมแต่ให้อยู่กับปัจจุบันโดยดูลมหายใจเข้าออกตรงปลายจมูก เพื่อเกิดสติสมาธิ และเกิดปีติสุข

อีก 7 วัน จะมีการฝึก “ภาวนามยปัญญา” นั่นคือการร่างกายของตนตั้งแต่หัวถึงปลายเท้า แล้ววนกลับไปกลับมาเช่นนี้ เพื่อให้เกิดเวทนา อุเบกขา การฝึกดังนี้ยังผลให้กิเลส อัตตาการยึดมั่นถือมั่นลดลง อันนำมาสู่การพิจาณา ขันธ์ 5 นั่นคือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ

10 วันนี้ได้อะไรที่เป็นชีวิตใหม่อย่างไม่เคยพบมาก่อน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในจิต และรู้จักตัวเองมากขึ้น ทำให้เรารู้สึกว่า ที่เรารู้สึกว่ารู้อะไรมามากมายนั้น เรารู้แต่สิ่งนอกกาย แต่ไม่ได้รู้จิต(ใจ) ที่แท้จริงของตัวเองเลย ตัวเองยังปรุงแต่งแล้วสะสมกิเลสซึ่งเป็นสมุทัย(เหตุแห่งทุกข์) ไว้อย่างหนาเตอะ ด้วยหลักสูตรการปฏิบัติที่จริงจัง ยึดหลักคำสอนของพระพุทธเจ้า คืออริยสัจ4 ใช้มรรค 8 เป็นแนวทาง นั่นคือต้องครบถ้วนไตรสิกขา คือมีศีล 5 บริสุทธิ์ คือ 10 วันไม่พูดอะไรกับใคร ไม่มองหน้ากัน ทานแต่อาหารมังสะวิรัติ บรรยากาศจึงมีแต่ความเงียบ ฝึกสมาธิ 3 วันด้วยอานาปานสติ แล้วฝึกปัญญา 7 วัน คือวิปัสสนา ด้วยจิตดูกาย
– อาจารย์ธเนศ ขำเกิด (จาก บทความไปอบรมวิปัสสนากรรมฐานหลักสูตร 10 วัน ตามแนวทางท่านอาจารย์โกเอ็นก้า)

ใน 10 วันนั้น ทำให้ข้าพเจ้าได้เห็นว่า วิธีการนี้เป็นวิธีการที่มีเหตุมีผล ปฏิบัติได้จริง ทั้งยังเป็นวิทยาศาสตร์ และมุ่งประโยชน์แห่งการปฏิบัติ มิได้มุ่งให้เราเกิดศรัทธาความเชื่ออันมืดบอดอย่างเดียว ทำให้ข้าพเจ้าเป็นอิสระจากโรคภัยไข้เจ็บ รู้สึกเป็นสุขอย่างยิ่งในความสงบ และได้ตระหนักว่า สิ่งที่ทำให้หายจากโรคไมเกรนนั้น อันที่จริงก็คือ การที่ข้าพเจ้าสามารถขุดรากของกิเลสบางอย่างในตัวข้าพเจ้าได้ เดิมทีข้าพเจ้าเป็นคนที่มีโทสะมาก วู่วาม และเป็นคนมีอัตตาสูง แต่ในการอบรม 10 วันนี้ ได้ทำให้ข้าพเจ้าสามารถที่จะควบคุมตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
– Jinda Wangwarawong (จาก บทความอาจารย์โกเอ็นก้าสิ้นลมแล้วที่เมืองมุมไบ ผู้วางรากฐานการฝึกอบรมวิปัสสนา นอกจากหลักสูตรการอบรมวิปัสสนา 10 วันสำหรับบุคคลทั่วไปแล้ว ยังมีหลักสูตร 10 วันซึ่งจัดขึ้นเฉพาะพระภิกษุ และหลักสูตรวิปัสสนาในเรือนจำ รวมทั้งหลักสูตรอานาปานสติ สำหรับเด็กและเยาวชน อีกด้วย)

Where …?

• มูลนิธิส่งเสริมวิปัสสนากรรมฐาน ในพระสังฆราชูปถัมภ์
  42/660 หมู่บ้านเค.ซี. การ์เด้นโฮม (ซอยนิมิตใหม่ 40)
  ถนนนิมิตใหม่ ซอย 40 แขวงสามวาตะวันออก เขตคลองสามวา กรุงเทพฯ 10510
  โทรศัพท์ : 02-993-2711
  โทรสาร : 02-993-2700
  email : info@thaidhamma.net

• มูลนิธิบ้านอารีย์
  เลขที่ 17/1 ซอยอารีย์ 1 ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400
  โทรศัพท์ : 02-619-7474, 02-279-7838
  website : www.baanaree.net
  http://baanaree.net/main/index.php?option=com_content&view=article&id=439&Itemid=7

• วัดป่าโสมพนัส บ้านภูเพ็ก
  หมู่ 12 ต.นาหัวบ่อ อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร 47220
  โทรศัพท์ : 080-747-2194
  โทรสาร : 04-298-1000
  เวลาที่สะดวก : ประมาณ 06.00 น./ 17.00 – 18.00 น./ 21.00 น.
  ติดต่อผู้ดูแลเว็บไซต์ (ฝากเรื่องถึงหลวงตา) : email : info@watsomphanas.com
  website : http://www.watsomphanas.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=407404
  facebook : https://www.facebook.com/watsomphanas/

• ยุวพุทธิกสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
  เลขที่ 4 ซอยเพชรเกษม 54 แยก 6 แขวงบางด้วน เขตภาษีเจริญ กรุงเทพฯ 10160
  โทรศัพท์ : 02-455-2525
  email : ybatoffice@ybat.org

• วัดญาณเวศกวัน
  10 หมู่ที่ 3 (หลังพุทธมณฑล) ถ.พุทธมณฑลสาย 4 ต.บางกระทึก อ.สามพราน จ.นครปฐม 73210
  โทรศัพท์ : 02-482-7356, 02-482-7365 และ 02-482-7375
  website : http://www.watnyanaves.net/th/web_page/nyanaves_address

แหล่งข้อมูล

• การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน สอนโดยท่านอาจารย์โกเอ็นก้า
• อาจารย์โกเอ็นก้าสิ้นลมแล้วที่เมืองมุมไบ ผู้วางรากฐานการฝึกอบรมวิปัสสนา
• ไปอบรมวิปัสสนากรรมฐานหลักสูตร 10 วัน ตามแนวทางท่านอาจารย์โกเอ็นก้า ทีศูนย์ธรรมกมลา ปราจีนบุรี
• สมถะและวิปัสสนาภาวนา บรรยายธรรม โดย อ.อ้อย อารีย์ พัวไพโรจน์
  จากบ้านไร่อารีย์ธรรม ณ วัดพระศรีรัตนาราม Florissant, Missouri, USA
• ฝึกสติ ณ สวนพุทธธรรม อยุธยา
• บ้านพุฒมณฑา สร้างขึ้นเพื่อให้เป็น “บ้านแห่งการเรียนรู้”
• ชีวิตคิดบวก | EP.9 ความสุขจากรสพระธรรม บ้านพุฒมณฑา (1/3) RAMA CHANNEL
• ภาวนา จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
• ประวัติท่านอาจารย์โกเอ็นก้า