8 เส้นทางสู่สุขภาวะทางปัญญา
กาย จิต สังคม และปัญญา ทั้ง 4 ส่วนล้วนมีบางอย่างเชื่อมโยงถึงกันและกัน ส่วนที่สำคัญที่สุดก็คือ ‘ปัญญา’ ….สุขภาวะทางปัญญาไม่ได้เกิดขึ้นจากพรสวรรค์ ความบังเอิญหรือโชคลาภลอยใดๆ แต่หากเกิดขึ้นได้จาก ‘การลงมือทำ’ ฝึกฝนผ่านประสบการณ์ตรงของเราเอง
ถ้าเปรียบไปแล้ว เราทุกคนก็คงเป็นเหมือนนักเดินทาง ไม่ว่าเราจะชอบการเดินทางหรือไม่ก็ตาม แต่เราทุกคนล้วนต้องออกเดินทางในเส้นทางที่เรียกว่า ‘ชีวิต‘ โดยปกติแล้วการออกเดินทางท่องเที่ยว สิ่งสำคัญของนักเดินทางก็คือแผนที่นำทาง แล้วบนเส้นทางชีวิตเล่า ใครจะมาช่วยแนะเส้นทางเดินให้กับเรา โดยเฉพาะเส้นทางที่จะนำเราสู่สิ่งที่เรียกว่า ‘ความสุข‘อันเป็นยอดปรารถนาของมนุษย์ทุกคน
เมื่อถึงเทศกาลหรือวันสำคัญต่างๆ ในชีวิต เรามักจะอวยพรกันเสมอว่า “ขอให้มีความสุขมากๆ” และมักจะมีการขยายความด้วยสิ่งที่คิดว่าจะเป็นเส้นทางที่จะนำความสุขมาให้ผู้รับได้แน่ๆ ไม่ว่าจะเป็น ขอให้ร่ำรวย มีเงินทองมากมาย ฯลฯ ซึ่งทั้งหมดทั้งมวลนี้ หากตรองให้ดี ถามใจตัวเองให้ลึกๆ เชื่อแน่หรือว่านั่นคือที่มาของความสุขที่แท้จริง?
ศ.นพ.ประเวศ วะสี ได้เคยกล่าวไว้ว่า ส่วนประกอบที่จะทำให้มนุษย์สักคนมีความสุขที่สมบูรณ์ได้นั้น จะต้องประกอบด้วย 4 ส่วนหลักนั่นคือ สุขภาวะทางกาย จิต สังคม และปัญญา ทั้งสี่ส่วนนี้จะมุ่งไปสู่สิ่งที่เรียก สุขภาวะที่สมบูรณ์ (Well-being)
อย่างไรก็ตามทั้งกาย จิต สังคม และปัญญา ไม่อาจแยกจากกันได้อย่างเด็ดขาด ทั้ง 4 ส่วนล้วนมีบางอย่างเชื่อมโยงถึงกันและกัน ส่วนที่สำคัญที่สุดก็คือ ‘ปัญญา’ เพราะถือว่าเป็นศูนย์กลางที่จะควบคุมดูแลทั้งหมด ถ้าปราศจากปัญญาแล้ว สุขภาวะทางกาย ทางจิต หรือทางสังคมจะเกิดขึ้นไม่ได้เลย
เพราะฉะนั้นด้วยแนวคิดพื้นฐานนี้ จึงอาจกล่าวได้ว่า หากเราสามารถเข้าถึงสุขภาวะทางปัญญาได้ ก็จะทำให้เราเข้าใกล้ความสุขแท้จริงที่เราตามหากันมาเนิ่นนานได้เช่นกัน
ปัจจุบันแนวคิดเรื่องของ สุขภาวะทางปัญญา หรือ Spiritual Healthได้รับการยอมรับโดยทั่วกันแล้วว่าเป็นสิ่งสากล ไม่ขึ้นหรือยึดโยงกับศาสนาใดศาสนาหนึ่ง สอดคล้องกับมติขององค์การอนามัยโลก (WHO : World Health Organization) ที่ให้เพิ่มแนวคิดเรื่องของสุขภาวะทางปัญญา เข้าไปในคำจำกัดความของคำว่า ‘สุขภาพ’ นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2541ทำให้โลกทั้งตะวันออกและตะวันตกต่างหันมาศึกษาเรื่องนี้อย่างเป็นระบบ มีงานวิจัยและผลการค้นคว้าเชิงวิทยาศาสตร์มากมายหลายช้ินที่มารองรับเรื่องของสุขภาวะทางปัญญา
สิ่งสำคัญที่ได้ค้นพบและน่าจะส่งผลเปลี่ยนแปลงต่อหลายชีวิต ที่กำลังเผชิญทุกข์สุขบนโลกใบนี้ได้อย่างดียิ่งเลยก็คือ เรื่องของสุขภาวะทางปัญญาไม่ได้เกิดขึ้นจากพรสวรรค์ ความบังเอิญหรือโชคลาภลอยใดๆ แต่หากเกิดขึ้นได้จาก ‘การลงมือทำ‘ ฝึกฝนผ่านประสบการณ์ตรงของเราเอง ซึ่งวิธีที่จะทำให้เราเข้าใจและไปถึงสุขภาวะทางปัญญานั้นมีมากมายหลากหลายวิธีเสียด้วย เรียกว่าใครชอบแบบไหนก็เลือกได้ตามจริตและความถนัดของตัวเอง
ศ.นพ.ประเวศ วะสี ได้ให้คำแนะนำถึงเส้นทางที่จะนำสู่วิถีสุขภาวะทางปัญญาไว้ทั้งหมด 8 เส้นทาง หรืออาจเรียกได้ว่าเป็น‘8 เส้นทางแห่งความสุข‘ก็ย่อมได้ เพราะในแต่ละเส้นทางคือวิธีที่จะช่วยให้เราได้ฝึกฝนตนเอง เพื่อนำสู่การเกิดสุขภาวะทางปัญญา ทั้ง 8 เส้นทางนี้ประกอบด้วย การทำงานศิลปะ การสัมผัสธรรมชาติ การเคลื่อนไหวทางกาย การร่วมแรงเป็นชุมชน การทำงาน การทำงานจิตอาสา การภาวนา และการศึกษาเรียนรู้
แต่ละเส้นทางจะนำผู้ฝึกปฏิบัติ เดินทางไปถึงความสุขแท้แห่งปัญญาได้อย่างไร ติดตามกันได้ในตอนต่อๆ ไป แต่สำหรับใครที่อยากรู้ก่อน สามารถอ่านข้อมูลเรื่องนี้ได้เลยที่ www.happinessisthailand.com
…..แล้วคุณจะพบความสุขรูปแบบใหม่ที่เริ่มได้ด้วยตัวของคุณเอง….
