ความสุขลูกโป่ง สุขนี้ไม่อยู่ที่ใจ

ว่ากันว่า สุขทุกข์อยู่ที่ใจ หากสุขอยู่ที่ใจจริง ๆ แล้ว การมีความสุขไม่น่าจะยากอะไร อยากสุขเมื่อไรก็ย่อมทำได้ แต่คนส่วนมากทำใจให้เป็นสุขไม่ได้ หรือ มีความสุขไม่เป็น ทั้งชีวิตอาจรู้จักแต่ “ความสุขลูกโป่ง” เท่านั้น เอ๊ะ เป็นอย่างไร มาฟังท่านผู้รู้เรื่องความสุข วิเคราะห์เรื่องนี้กัน

สุขสมบัติ : ความสุขขั้นสามัญชน

อันความสุขทางจิตใจนี้ คิดๆดูก็น่าเห็นว่าหาได้ไม่ยากอีก เพราะความสุขอยู่ที่จิตใจของตนเอง จักต้องการให้จิตเป็นสุขเมื่อใด ก็น่าจะได้ ใครๆเมื่อคิดดูก็จักต้องยอมรับว่า น่าคิดเห็นอย่างนั้น แต่ก็ต้องยอมรับอีกว่าสามัญชนก็ทำไม่ได้เสมอไป เพราะยังต้องการ “เครื่องอุปกรณ์แห่งความสุข” หรือเรียกว่า “เครื่องแวดล้อมอุดหนุนความสุข” มีเงิน มีทอง มีเครื่องอุปโภค บริโภค เป็นต้น ถ้าเครื่องอุปกรณ์แห่งความสุขขาดไป หรือมีไม่เพียงพอก็ทำให้เป็นสุขมิได้ นี้เรียกว่ายังต้องปล่อยใจให้เป็นไปตามเหตุการณ์อยู่ข้อนี้เป็นความจริง…

ผู้ปรารถนาสุขจึงสมควรจับเหตุให้ได้ก่อน ว่าอะไรเป็นเหตุของความสุข และอะไรเป็นเหตุของความทุกข์ บางคนอาจเห็นว่า เหตุของความสุขความทุกข์อยู่ภายนอก คือ สุขเกิดจากสิ่งภายนอก มีเงินทอง ยศ ชื่อเสียง บ้านที่สวยงาม เป็นต้น ส่วนความทุกข์ก็เกิดจากสิ่งภายนอกนั้นเหมือนกัน บางคน อาจเห็นว่าความสุขความทุกข์เกิดจากเหตุภายใน จักพิจารณาความ เห็นทั้งสองนี้ต่อไป

สิ่งภายนอกโดยมากถ้าเป็นส่วนที่ดี มีเงินมีทอง ยศ ชื่อเสียง เป็นต้น ก็เป็นสิ่งที่ปรารถนาตรงกันของคนเป็นอันมาก จึงต้องมีการ แสวงหาแข่งขันกันโดยทางใดทางหนึ่ง เมื่อได้มาก็ให้เกิดความสุข เพราะสมปรารถนาบ้าง เพราะนำไปเลี้ยงชีพตนและผู้อื่นได้อิ่มหนำ สำราญบ้าง สิ่งภายนอกย่อมอุดหนุนความสุขฉะนี้

แต่สิ่งภายนอก นั้นเป็นสิ่งไม่ยั่งยืนแปรเปลี่ยนไปอยู่เสมอ ความสุขที่เกี่ยวเกาะ ติดอยู่ก็ต้องแปรเปลี่ยนไปตาม ความทุกข์จึงปรากฏขึ้นติดๆกันไปทีเดียว ความสุขเช่นนี้เป็นความสุขที่ลอยไปลอยมา หรือเรียกว่าเป็น “ความสุขลูกโป่ง” และในความแสวงหา ถ้าไม่ได้หรือได้สิ่งที่ไม่ชอบ ก็ให้เกิดความทุกข์เพราะไม่สมปรารถนา อนึ่ง ถ้าได้สิ่งนั้นๆ มาด้วยการกระทำไม่ดี การกระทำนั้นก็จักเป็นเครื่องตัดทอนความสุขสำราญอีกส่วนหนึ่ง

ข้อความที่กล่าวมานี้แสดงว่า สิ่งภายนอกนั้นอุดหนุน ความสุขสำราญให้บ้าง แต่จัดเป็นเหตุของความสุขหรือ? ถ้าเป็นเหตุของความสุขผู้ที่บริบูรณ์จักต้องเป็นสุขทุกคน แต่ความจริงไม่เป็นอย่างนั้น ผู้ที่บริบูรณ์ด้วยสิ่งภายนอกแต่เป็นทุกข์ มีถมไป เพราะเหตุนี้สิ่งภายนอกจึงมิใช่เป็นตัวเหตุของความสุข เป็นเพียงเครื่องแวดล้อมอุดหนุนความสุขดังกล่าวแล้วเท่านั้น

สมเด็จพระญาณสังวร

ภาพ pixabay